Terug

Een analoge uitvoering van een artificiële uitspatting

15-01-2024

Is Midjourney de uitvoerende assistent voor al onze creatieve ideeën of zijn wijzelf de uitvoerende knechten van de eindeloze inspiratiemachine? Cees van Dijk en Matthieu Pieters deden een verrassende ontdekking tijdens het ontwerpen van een affiche voor het Arts & Science festival van de Radboud Universiteit.

Vanuit de Radboud Universiteit kwam de vraag een affiche te ontwerpen voor hun Arts & Science festival dat op 21 oktober plaats zou vinden. De invulling van het programma was opgezet om een brug te slaan tussen kunst en technologie middels een goedgevulde programmering aan artiesten en kunstenaars en aan Gloed om dat op een passende manier te visualiseren. En wat is passender dan kunst en technologie samen te laten smelten in het ontwerpproces zelf?

Met enige ervaring op het gebied van AI kreeg ik, als stagiair bij Gloed, de opdracht om AI te integreren in het ontwerpproces. Mijn ervaring heb ik grotendeels opgedaan bij ontwerpbureau Alleburen in Arnhem, waar ik sinds een jaar of twee werk en een focus ontwikkelde op het genereren van beeld met behulp van nieuwe technieken. Voor dit project is exclusief gebruik gemaakt van MidJourney 5.2

Samen met Matthieu Pieters, grafisch ontwerper bij Gloed, besloten we het overkoepelende concept te baseren op een bekende kunstenaar wiens werk een sterke connectie tussen kunst en wetenschap heeft: M.C. Escher. De ruimtelijke paradoxen als bruggenhoofd tussen het werkelijke en het onwerkelijke. Magie en meetkunde; kunst en wetenschap. Met deze gedachte als hoeksteen voor onze inspiratie begonnen we de eerste prompts in te voeren met als doel een Escheriaans schouwspel te genereren. Dit beeld geeft een goede weergave van de beelden die we hiermee oogstten.

(Enkele weinig succesvolle pogingen om mensen ondersteboven te laren lopen)

De werken van Escher worden meestal bevolkt door mensen (of dieren) die als versiering dienen, maar ook vaak de ruimtelijke paradoxen onderstrepen. Daar diende zich een aantal obstakels aan; het bleek niet eenvoudig, of zelfs mogelijk, om figuren ondersteboven te laten lopen met behulp van MidJourney; kostbare uren zijn gestoken om alle denkbare prompts na te lopen, maar MidJourney kon helaas niet bevatten dat het echt de bedoeling was om iemand geheel ondersteboven een trap af te laten lopen. Zelfs de werken van Escher zelf, waarvan toch zeker een deel evident in de database was opgenomen, kon kennelijk niet als voorbeeld dienen.

Op dit punt begonnen we te merken dat MidJourney zich niet zomaar schikte naar de rol die we in gedachten hadden. Wat was onze volgende stap? Photoshop gebruiken? Kan, maar dan hebben we alsnog figuurtjes nodig die een hele specifieke houding aannemen onder een hele specifieke hoek. En ik kende MidJourney versie 5.2 genoeg om te weten dat we daar beter geen hele werkdag aan konden verspillen. Dus besloten we het roer om te gooien en het bovengenoemde ‘hoe’ in eigen hand te nemen. Met een old-school oplossing: een maquette bouwen.

De maquette werd met bloed, zweet en overuren op verschillende plekken geassembleerd en vervolgens gefotografeerd. En terwijl de laatste miniatuurtrein-mannetjes op positie werden gelijmd daalde er een verassend besef in. Daar waar we hoopten in Midjourney een uitvoerende assistent gevonden te hebben voor onze creatieve ideeën, bleek de werkelijkheid precies andersom. Wij waren in zekere zin de uitvoerende knechten van de eindeloze inspiratiemachine. We vonden het een logische vervolgstap om ons dan maar volledig naar die rol te schikken en de cirkel rond te maken met een analoge uitvoering van een artificiële uitspatting. De echte wereld virtueel gemaakt, en de virtuele weer echt.

Op moment van schrijven is AI een verdienstelijk middel als je weet wat je eraan hebt. Het zou echter kort door de bocht zijn om op basis hiervan te stellen dat voor AI geen uitvoerende rol is weggelegd in de (nabije) toekomst. De beperkingen gelden ongetwijfeld voor de huidige generatie AI-programma’s, maar die beperkingen zijn in een behoorlijk rap tempo aan het verdwijnen. Het lijkt me dan ook aannemelijk dat de hierboven beschreven methode kan rekenen op geschaterlach uit de, wellicht, nabije toekomst.

Wat dit precies gaat betekenen voor de wereld van ontwerp en communicatie is nog erg onduidelijk. Iets dat zonder twijfel geldt voor AI in de algemenere zin. En in die zin lijken we misschien een beetje op de kleine witte poppetjes op de trap; of we nou ondersteboven hangen of niet, we gaan het stap voor stap moeten ontdekken.

Blog van Cees van Dijk, stagiair Gloed